Geny to nie wyrok Drukuj
Wpisany przez CMC   
czwartek, 03 marca 2011 16:44

Geny to nie wyrok!

Odpowiednia dieta może zahamować rozwój chorób cywilizacyjnych uwarunkowanych genetycznie
Najnowsze odkrycia naukowe sugerują, że rewolucja w zakresie dotychczasowych nawyków żywieniowych i zmiana stylu życia może hamować aktywację genów odpowiedzialnych za choroby krążeniowe, cukrzycę, otyłość i pewne nowotwory. Pożądane efekty odpowiedniej diety mogą być widoczne już po kilku miesiącach stosowania.  
Przestańmy obwiniać nasze geny za to, że mamy nadwagę, cukrzycę czy wysoki cholesterol” – mówi Małgorzata Desmond, specjalista medycyny żywienia i dietetyki z Carolina Medical Center. Epidemia nadwagi i otyłości ma zaledwie 30 lat (1). Choroby krążenia pojawiły się masowo dopiero po II wojnie światowej (2), a zachorowalność na cukrzycę wzrosła o 150%  jedynie w ostatnich trzech dekadach (3). Ryzyko zachorowania na raka piersi, jelita grubego czy prostaty wzrasta nawet kilkakrotnie, gdy przeprowadzasz się z Azji do USA (4).  Zmiany w ludzkim genomie zachodzą natomiast bardzo wolno, de facto w kilku procentach na setki tysięcy lat (5). Geny przekazane nam przez naszych przodków nie wyjaśniają zatem dramatycznego wzrostu zachorowań na choroby cywilizacyjne, który miał miejsce przez ostanie 60 lat.” – przekonuje Małgorzata Desmond.
Jednocześnie, każdego roku naukowcy odkrywają nowe geny odpowiedzialne za szereg chorób, takich jak choroby serca czy rak. Ostatnio zespół genetyków z Uniwersytetu Oksfordzkiego zlokalizował gen, który znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia otyłości i jest obecny u niemal połowy białych Europejczyków (7). Wiadomo także, że prawdopodobieństwo wystąpienia cukrzycy typu 2 u dzieci obciążonych genetycznie chorobą przez jednego z rodziców wynosi 40% lub nawet 70%, jeśli obydwoje rodzice są diabetykami (8).  
 

„Tego typu dane i doniesienia, jeśli źle zinterpretowane, mogą sugerować, że nie mamy kontroli nad stanem własnego zdrowia. Przykładowo, blisko 20% Europejczyków jest nosicielami obydwu kopii genu FTO, co zwiększa ryzyko otyłości o 2.5 raza w stosunku do reszty populacji. Jednak ryzyko to wzrasta tylko u tych, którzy spożywają dietę z wysoką zawartością tłuszczu.  Gdy osoby z predyspozycją do otyłości stosują dietę niskotłuszczową, poziom ryzyka pozostaje bez zmian, pomimo obciążenia rodzinnego.  W przeważającej większości wypadków predyspozycje genetyczne budzą się pod wpływem czynników środowiskowych, w tym diety” wyjaśnia Desmond.

Zagadnieniem tym zajmuje się nutrigenomika, nauka badająca wpływ składników pożywienia na funkcjonowanie genów. Okazuje się, że nasz genom nie jest statycznym zestawem predyspozycji przekazanych nam przez naszych rodziców i dziadków, ale można nim
w pewnym sensie manipulować poprzez to, w jaki sposób żyjemy.  Według Dr. Davida Hebera, Dyrektora Centrum Żywienia Człowieka Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles “Geny ładują pistolet, ale to czynniki środowiskowe, takie jak dieta pociągają za spust.”  Obecnie dieta przeciętnego Polaka połączona z brakiem aktywności fizycznej jest właśnie tym czynnikiem, który pociąga za spust i uruchamia w większości z nas geny odpowiedzialne za otyłość, cukrzycę, choroby krążenia, nadciśnienie, czy pewne nowotwory. Stąd niespotykana wcześniej epidemia tych schorzeń.

 

Z drugiej strony, włączenie „genów zdrowia” jest możliwe za pomocą diety przypominającej dietę naszych praprzodków. Ta pradieta, obecnie zwana przez specjalistów „dietą ogrodu Eden”, składa się głównie z nieprzetworzonych produktów roślinnych. Już w ciągu 6 miesięcy jej stosowania może spowolnić rozwój nowotworu prostaty, ponieważ stymuluje ona aktywność genów odpowiedzialnych za obronę przeciwnowotworową i hamuje geny odpowiedzialne za rozwój raka

.  W ciągu kilku tygodni możliwe jest również wyłączenie niektórych genów odpowiedzialnych za oporność na insulinę, która leży u podstaw cukrzycy typu 2 (9), jak również obniżyć stężenie „złego” cholesterolu w stopniu porównywalnym do terapii farmakologicznej (10). Badanie opublikowane w prestiżowym czasopiśmie The Lancet
w 2008 roku wykazało, że dieta Edenu stymuluje także gen kodujący telomerazę, substancję decydującą o długowieczności
(11). Jest też najlepszą dietą odchudzającą, ponieważ w dużej ilości pożywienia zawiera stosunkowo mało energii – wśród praludzi otyłość była w ogóle nieznana.

„Nie jesteśmy niewolnikami naszych genów. W większości przypadków, styl życia i dieta mogą zmienić predyspozycje zapisane w genach pod warunkiem, że jesteśmy gotowi na duże zmiany” – zaznacza Małgorzata Desmond z Centrum Medycyny Żywienia, która wraz
z interdyscyplinarnym zespołem złożonym z lekarza specjalisty oraz psychologa zdrowia prowadzi intensywne programy terapii żywieniowej w Carolina Medical Center. W nowej placówce pacjenci z miażdżycą, cukrzycą, nadciśnieniem, chorobami niedokrwiennymi serca lub otyłością, w ciągu 3 miesięcy uczeni są zmian dietetycznych, które mają potencjał odwrócenia pewnych procesów chorobowych z efektami porównywalnymi do terapii farmakologicznej.

 


Mgr Małgorzata Desmond ukończyła Medycynę Żywienia na University of West London w Wielkiej Brytanii, studia magisterskie na kierunku Dietetyka na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym oraz kurs Epidemiologii Żywienia w Imperial College London. Do niedawna dyrektor Edukacji Żywieniowej na prywatnej uczelni w Wielkiej Brytanii i Irlandii, obecnie pracuje w Carolina Medical Center w Warszawie, gdzie tworzy pierwsze w Polsce Centrum Medycyny Żywienia. Jest pracownikiem Kliniki Pediatrii Instytutu Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka w Międzylesiu, gdzie prowadzi badania weryfikujące wpływ diet roślinnych na zdrowie dzieci.

NZOZ Carolina Medical Center to nowoczesne centrum ortopedii i medycyny sportowej w Warszawie kierujące swoją ofertę do pacjentów w każdym wieku, dorosłych i dzieci z chorobami i urazami narządu ruchu, w tym stawów, mięśni i ścięgien oraz kręgosłupa. W szczególności swoją opieką otacza osoby aktywne ruchowo i sportowców wyczynowych. Kompleksowe leczenie w klinice, na które składa się diagnostyka, leczenie zachowawcze lub operacyjne oraz fizjoterapia, jest wynikiem współpracy specjalistów różnych dziedzin: ortopedii, diagnostyki obrazowej, reumatologii, neurologii, neurochirurgii, rehabilitacji, dietetyki oraz  biomechaniki.

Więcej informacji na temat kliniki można znaleźć na stronie www.carolina.pl. 


(1) Geissler C, Powers H. (eds) (2005) Human Nutrition. Elsevier Churchill Livingstone.

 (2) WHO 2004; The Atlas of Heart Disease and Stroke, http://www.who.int/cardiovascular_diseases/resources/atlas/en/

 (3) http://usgovinfo.about.com/gi/dynamic/offsite.htm?site=http://www.cdc.gov/diabetes

 (4) Heber D, Blackburn G, Go V, Milner J. ed. (2006) Nutritional Oncology. San Diego:Elsevier.

 (5) http://www.medicalnewstoday.com/articles/76657.php

 (6) Frayling TM, Timpson NJ, Weedon MN, Zeggini E, Freathy RM, Lindgren CM, Perry JR, Elliott KS, Lango H, Rayner NW, Shields B, Harries LW, Barrett JC, Ellard S, Groves CJ, Knight B, Patch AM, Ness AR, Ebrahim S, Lawlor DA, Ring SM, Ben-Shlomo Y, Jarvelin MR, Sovio U, Bennett AJ, Melzer D, Ferrucci L, Loos RJ, Barroso I, Wareham NJ, Karpe F, Owen KR, Cardon LR, Walker M, Hitman GA, Palmer CN, Doney AS, Morris AD, Smith GD, Hattersley AT, McCarthy MI.(2007) A common variant in the FTO gene is associated with body mass index and predisposes to childhood and adult obesity. Science  May 11;316(5826):889-94.

 (7) Köbberling J, Tillil H. ( 1982)  Empirical risk figures for first-degree relatives of noinsulin dependent diabetics. In: Köbberling, J, Tattersall R. (Eds.), The Genetics of Diabetes Mellitus. London: Academic Press,  pp. 201–209.

 (8) Ornish D, Magbanua MJ, Weidner G, Weinberg V, Kemp C, Green C. et al. (2008) Changes in prostate gene expression in men undergoing an intensive nutrition and lifestyle intervention. Proceedings of the NationalAcademy of Sciences of the United States of America. 115 (24): 8369-8374.

(9)
 Sparks LM, Xie H, Koza RA, Mynatt R, Hulver MW, BrayGA, Smith SR. (2005) A high fat diet coordinately downregulates genes required for mitochondrial oxidative phosphorylation in skeletal muscle. Diabetes 54:1926–1933.

 (10) Ornish D, Scherwitz LW, Billings JH, Gould KL, Merritt  TA, Sparler S, Armstrong WT, Ports, TA, Kirkeeide RL, Hogeboom C, Brand RJ. (1998), Intensive lifestyle changes for reversal of coronary heart disease. Journal of the American Medical Assocation 280:2001-2007.

 (11) Ornish D, Lin J, Daubenmier J, Weidner G, Epel E, Kemp C, Magbanua MJ, Marlin R, Yglecias L, Carroll PR, Blackburn EH.(2008a) Increased telomerase activity and comprehensive lifestyle changes: a pilot study. Lancet Oncol. Nov;9(11):1048-57.