Dodatki żywnościowe pod lupą Drukuj Email
Wpisany przez Joanna Gajda-Wyrębek   
piątek, 12 kwietnia 2013 07:57

Dodatki do żywności pod lupą

Współczesny przemysł spożywczy w dużej mierze opiera się na substancjach dodatkowych do żywności. Tajemnicze symbole i skomplikowane napisy na etykietach produktów spożywczych sprawiają, że rozszyfrowanie składu żywności przypomina pracę detektywa. Każdy konsument powinien przeprowadzić prywatne śledztwo dokonując wyboru produktów spożywczych.

Substancje polepszające żywność

W produkcji środków spożywczych używa się około 2 000 tzw. substancji polepszających żywność (aromaty, dodatki, enzymy), z czego ok. 300 to dodatki do żywności oznaczone symbolem „E". Są to substancje niespożywane normalnie jako żywność i dodawane do produktów w celach technologicznych. Występują one w wielu produktach spożywczych wytwarzanych przemysłowo. Substancje polepszające żywność zostały ujęte na listach substancji dopuszczonych do żywności. Najbardziej znaną z nich jest lista substancji dodatkowych dopuszczonych do żywności, tzw. lista E. Na odrębnej liście klasyfikuje się aromaty, w przygotowaniu jest lista enzymów dopuszczonych do żywności. Stosowanie substancji dodatkowych musi być uzasadnione technologicznie, poprzez wykazanie korzyści dla konsumenta, wynikającej z użycia substancji w produkcie.

(Nie)bezpieczne związki

Substancje dodatkowe do żywności budzą obawy konsumentów odnośnie niekorzystnego wpływu na zdrowie i życie. Podstawą dopuszczenia substancji dodatkowej do żywności jest ocena jej bezpieczeństwa, dokonywana przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Dla poszczególnych dodatków ustala się ADI – dawkę akceptowanego dziennego spożycia, niepowodującą skutków ujemnych dla zdrowia konsumenta. Dopuszczone prawnie i stosowane zgodnie z przepisami prawa, dodatki do żywnością są bezpieczne dla zdrowia.

Zakupowa etykieta

Napisy na etykietach spożywczych powinny być wyraźne, czytelne, nieusuwalne oraz umieszczone w widocznym miejscu. Ustawodawstwo nakazuje stosowanie określonych zwrotów zrozumiałych dla konsumenta, tak by ułatwiać mu dokonanie wyboru oraz zakup zgodny z jego preferencjami. Unijne regulacje prawne wymagają by stosowanie dodatków do żywności nie wprowadzało konsumentów w błąd co do jakości zdrowotnej środka spożywczego, a także nie było wykorzystywane w celu ukrycia wad żywności spowodowanych nieprawidłowym procesem produkcyjnym lub użyciem złej jakości surowców.

Często się zdarza, że pomimo, iż producent zamieści na opakowaniu wszystkie wymagane przepisami informacje, konsument nie czyta etykiet lub nie w pełni rozumie podane tam informacje. Poziom skomplikowania nazw i kodów substancji dodatkowych sprawiają, że konsumenci czują się zagubieni. Ponadto na wielu etykietach występują małe litery, drobny druk i niekontrastowe tło, które dodatkowo utrudniają odczytanie informacji.

Codzienny wybór

Proces wyboru produktów spożywczych jest kłopotliwy, głównie ze względu na brak umiejętności czytania etykiet oraz niewystarczającą wiedzę w zakresie substancji dodatkowych. Dodatki budzą kontrowersje, ponieważ wiedza i świadomość konsumenta jest zbyt niska. Konsumenci powinni zdawać sobie sprawę, że o wartości produktu nie decydują tylko substancje dodatkowe.

Dodatki do żywności spełniają określone cele technologiczne, np. przedłużają trwałość produktu, zapewniają mu odpowiednią barwę, strukturę, obniżają wartość energetyczną środka spożywczego etc. Konsument ma prawo wyboru pomiędzy artykułem o konkretnych cechach uzyskanych dzięki substancjom dodatkowym, czy też produktem bez tych dodatków, ale o innych parametrach. Przykładowo ma do dyspozycji napoje bezalkoholowe bez dodatku soku lecz ze stabilizatorem, barwnikami, aromatami i konserwantami oraz napoje na bazie soków owocowych, pasteryzowane (czyli bez konserwantów).

Kupując żywność należy pamiętać, że zazwyczaj im bardziej jest przetworzona, tym więcej zawiera substancji dodatkowych. A niektóre produkty przetworzone mogą okazać się jedynie pozornie atrakcyjne ze względu na niski poziom wartości odżywczych. Dokonując wyboru artykułów spożywczych warto rozważyć czy zamiast kupować produkt wysoko przetworzony nie można przygotować analogicznego produktu w warunkach domowych z użyciem tylko naturalnych składników.

Sprawdź co jesz!
Rusza projekt edukacyjny Instytut Chemii Nadużywanej

11 kwietnia rusza projekt informacyjno-edukacyjny Instytut Chemii Nadużywanej, poświęcony dodatkom do żywności: barwnikom, aromatom, wzmacniaczom smaku i konserwantom. Instytut Chemii Nadużywanej to cykl interaktywnych wystaw w pasażach handlowych, zachęcający do czytania etykiet oraz świadomej konsumpcji. Akcja odbywać się będzie w weekendy i potrwa do 19 maja br.

Instytut Chemii Nadużywanej to projekt informacyjno-edukacyjny w zakresie substancji dodatkowych do żywności. Mobilna wystawa, która odwiedzi pasaże handlowe w największych ośrodkach miejskich w Polsce, pozwoli zobaczyć, poczuć, posmakować i przedyskutować ze specjalistami zasadność stosowania dodatków w produkcji żywności.

Projekt stanowi odpowiedź na powszechność stosowania dodatków do żywności w przemyśle spożywczym. Istnieje zapotrzebowanie społeczne na propagowanie wiedzy dotyczącej substancji dodatkowych do żywności. Konsumenci mają prawo znać oraz rozumieć oznaczenia, znajdujące się na etykietach produktów spożywczych. Często jednak nie czytają etykiet lub są one dla nich niezrozumiałe. Instytut Chemii Nadużywanej zarówno zachęca do lektury składu żywności, jak również podpowiada jak, to robić – podkreśla mgr inż. Joanna Gajda-Wyrębek (specjalistka w zakresie bezpieczeństwa oraz legislacji substancji dodatkowych, aromatów i enzymów).

Celem Instytutu Chemii Nadużywanej jest podnoszenie świadomości społecznej i popularyzowanie  wiedzy w zakresie substancji dodatkowych do żywności oraz namawianie do świadomych zakupów. Projekt dostarczy rzetelnych informacji w zakresie dodatków do żywności. Idea projektu zawiera się w haśle: Czytaj, sprawdzaj, jedz świadomie!

Konsumenci mają prawo wyboru produktów spożywczych, spełniających ich oczekiwania. Do podjęcia decyzji zakupowych potrzebna jest rzetelna wiedza, dotycząca składu kupowanej żywności, w tym obecności substancji dodatkowych. Takich informacji dostarcza Instytut Chemii Nadużywanej – wyjaśnia przedstawiciel organizatora projektu,  dr inż. Jolanta Tomaszewska (Prodziekan ds. dydaktycznych i studenckich Wydziału Technologii i Inżynierii Chemicznej Uniwersytetu Technologiczno - Przyrodniczego w Bydgoszczy).

Ze względu na brak stosownej wiedzy i niezrozumienie oznaczeń na produktach spożywczych, konsumenci często dokonują zakupów niezgodnych z ich preferencjami. Dlatego wspieramy, takie inicjatywy jak Instytut Chemii Nadużywanej, które mają za zadanie podnoszenie poziomu wiedzy w zakresie dodatków do żywności – dodaje przedstawiciel sponsora projektu, Aleksandra Wysocka, Dyrektor Marketingu FRoSTA Sp. z o.o.

Wszystkie dodatki do żywności dopuszczone do obrotu na terenie Unii Europejskiej są bezpieczna dla zdrowia konsumenta. Stosując dodatki, producent żywności chce osiągnąć określony cel technologiczny, np. przedłużyć trwałość produktu, zapewnić pożądaną strukturę, barwę lub obniżyć wartość energetyczną środka spożywczego. Konsument powinien świadomie podejmować decyzję, czy kupić produkt o określonych cechach uzyskanych dzięki substancjom dodatkowym, czy też wybrać produkt (lub przygotować go samodzielnie w domu) bez tych dodatków, ale o innych parametrach, np. wędlinę, która dzięki dodanym azotynom zachowuje różową barwę, czy pieczone mięso bez azotynów, ale za to szare. Oprócz substancji dodatkowych ważna jest również wartość odżywcza produktu -  dodaje mgr inż. Joanna Gajda-Wyrębek.

Instytut Chemii Nadużywanej został oparty na koncepcji: Zobacz, Dotknij, Powąchaj. Interaktywna ekspozycja, przypominająca wyglądem sklep spożywczy, w oryginalny sposób zdemaskuje najczęściej stosowane substancje dodatkowe: barwniki, aromaty, wzmacniacze smaku i konserwanty.

Harmonogram wystaw w ramach Instytutu Chemii Nadużywanej:
    12-14 kwietnia - Warszawa (Centrum Handlowe M1)
    20-21 kwietnia - Poznań (Centrum Handlowe Poznań Plaza)
    27-28 kwietnia - Gdańsk (Centrum Handlowe Galeria Przymorze)
    11-12 maja - Kraków (Centrum Handlowe M1)
    18-19 maja- Wrocław (Centrum Handlowe Pasaż Grunwaldzki)

Dla odwiedzających Instytut Chemii Nadużywanej przygotowaliśmy szereg interaktywnych rozwiązań, które w oryginalny i angażujący sposób dostarczą informacji o poszczególnych grupach dodatków do żywności. Ciekawa forma ułatwia przekazanie i przyswojenie wiedzy na temat dodatków oraz pozwala skutecznie nauczyć czytania etykiet – tłumaczy dr inż. Jolanta Tomaszewska.

Instytut Chemii Nadużywanej został zorganizowany przez Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej Uniwersytetu Technologiczno – Przyrodniczego im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy. W wymiarze merytorycznym projekt wspiera mgr inż. Joanna Gajda-Wyrębek (specjalistka ds. substancji dodatkowych w żywności). Partnerem Instytutu jest Centrum Sztuki Współczesnej, sponsorem – FRoSTA Sp. z o.o. Patronatem medialnym projekt objęły: TVP2, Radio Plus, Kuchnia, Super Linia, Żyjmy Dłużej, DietadlaZdrowia.pl, DobrzeJem.pl, UrodaiZdrowie.pl.

Więcej informacji na temat projektu na: facebook.com/InstytutChemiiNaduzywanej .
 

/źródło - KMC PR/